Over Sami en heilige rotsen 🌿

Mijn geest snakt naar inspiratie

Het is donderdagochtend en ik zit in de tuin met een heerlijk kopje kruidenthee.

Het is tijd om de nieuwsbrief voor deze week te schrijven en ik heb er echt zin in. Het is heerlijk om even te ontsnappen aan alle chaos en het regelwerk dat komt kijken bij een emigratie.

Ik merk dat mijn geest ook toe is aan voeding!

En dan bedoel ik niet de ‘voeding’ van uitzoeken hoe je je huis zonder adres kunt aanmelden bij de postinstanties ;) Maar echte voeding, hersenvoer! Iets om over te filosoferen, na te denken, te mijmeren of om ronduit te genieten van de kennis.

Normaal is er altijd wel iets waar ik mee bezig ben, een boek dat ik lees of een onderwerp dat me bezighoudt, maar de emigratie heeft het allemaal naar de achtergrond verdrongen.

Hoog tijd om daar weer verandering in te brengen!

Zei ze kordaat …

Ik observeer de lijsters die door de tuin huppen, de mereltjes die scharrelen tussen de begroeiing. De paardjes die rustig staan te grazen en de kwikstaartjes die door de paddock rennen.

Het is heerlijk rustgevend, maar mijn hoofd blijft leeg. Leuk zo’n voornemen om me ergens in vast te bijten, maar waarin dan?

In de verte zingt een buizerd en ik spits mijn oren. Ook al zien we ze hier dagelijks, het blijft een prachtig geluid. Dan hoor ik het schorre, krassende geluid van een Raaf en zijn roep wordt verderop beantwoord.

Het begint gelijk te kriebelen, alsof ze me vertellen om van mijn kont af te komen en op pad te gaan. Ik heb geen idee waarheen, maar ik besluit te gaan wandelen. Wellicht dat ik onderweg ergens inspiratie op doe.

Een wandeling vol stilte en fluisteringen

Ik loop over het pad door het dichtbegroeide bos bij mij aan de overkant van de weg. Ik gluur tussen de bomen waar het altijd schemertijd is. De Dennen staan zo dicht op elkaar dat er enkel mos groeit onder de bomen. Het is een hobbelig tapijt, want de bosbodem is rijkelijk bestrooid met graniet en keien in alle vormen en maten waar het mos overheen groeit. Ze zijn achtergebleven na de laatste ijstijd en waar ze vroeger (vaak met de hand of paardenkracht) uit de velden zijn verwijderd, is de bosgrond er nog mee bezaaid.

Het pad brengt mij bij een meer waar een piepklein strandje is en een nog kleiner bankje aan de rand van het meer staat. Ik plof neer en geniet van de stilte en het uitzicht. Dan valt mijn oog op een grote kei die eenzaam uit het meer steekt en, als vanuit het niets, hoor ik een Raaf krassen in de verte.

Ik glimlach … Oké, prima. Hier moet ik dus zijn.

Ik bewonder de rots van alle kanten, neem een paar foto’s en vol nieuwsgierigheid keer ik weer huiswaarts, eens zien wat ik kan ontdekken!

Nou … ik kan je vertellen dat één nieuwsbrief daar niet lang genoeg voor is, haha, maar laat ik vandaag een mooi begin maken!

Sami, Sieidi en een diepe verbinding met de natuur

Om het verhaal over ‘mijn’ rots te kunnen vertellen is er eerst een introductie nodig. In het noorden van Scandinavië wonen de Sami, in een land dat Sápmi heet. Een land waar de Sami vermoedelijk 9000 jaar in alle rust gewoond hebben, maar dat ongeveer 500 jaar geleden gekoloniseerd is door de Noorwegen, Zweden, Finland en Rusland.

Oorspronkelijk was er een goede relatie was tussen de Sami en de andere Scandinaviërs, maar na de Kerstening verzuurde de verstandhouding en veranderde deze in onderdrukking. Net zoals we terugzien bij de oorspronkelijke bewoners van Noord- en Zuid-Amerika, Australië en andere inheemse bevolkingen over de hele wereld.

De reden van onderdrukking? Heel kort door de bocht gezegd: geloof. Net als vele andere inheemse bevolkingen leidden de Sami een animistisch bestaan waarbij ze in harmonie leefden met de natuur en de bezieling zagen in het alledaagse. Het goddelijke staat dan niet ver boven je, je bent er een onderdeel van.

Dit is voor mij dan ook gelijk het raakvlak met mijn eigen werk bij ’t Kruidenhuisje. Want in de Jaaropleiding Kruidenvrouw leer ik mijn cursisten niet alleen over het praktische gebruik van kruiden, ik help je ook om de verbinding met de natuur weer te herstellen. Want leren over kruiden, zonder je te verbinden met de natuur is, wat mij betreft, zielloos werk.

Goed terug naar de Sami.

Wat een Sieidi bijzonder maakt

Voor de Sami is alles in de natuur bezield, maar sommige plekken worden expliciet als ‘heilig’ ervaren. Zo ook ‘Siedi’s’.

Een Sieidi is een heilige rots of een andere bijzondere formatie in de natuur. Je komt ze overal ter wereld tegen en wat ze met elkaar gemeen hebben is dat ze zich onderscheiden van de omringende natuur. Neem bijvoorbeeld Uluru (Ayers Rock) in Australië, dat is een berg. Op zichzelf niet zo bijzonder, maar het feit dat het de enige berg in de wijde omtrek is, maakt dat hij opvalt en daardoor heilig is.

Datzelfde principe geldt hier in het noorden. Als er een grote rots, een boom, een rivier of wat dan ook is dat zich onderscheidt van de rest van de omgeving, dan kan dat een sieidi zijn.

Het is gebruikelijk om offers te brengen aan een Sieidi. Om de plek te eren, voor geluk en voorspoed. In het boek ‘Hva vi tror på’, (‘What we believe in’), beschrijft de Sami Aage Solbakk dat het gebruikelijk was om een rendier naar een Sieidi te brengen, het daar te slachten, te koken en bij de rots op te eten. Men at allesbehalve de botten, die bij de rots achtergelaten werden als offer. Soms werd ook het vet als offer gegeven.

Tot op de dag van vandaag wordt er nog geofferd aan Sieidi’s al komen deze offers nu vaak in de vorm van muntjes, brood, chocola, bloemen en andere kleinigheidjes.

Wat we kunnen leren van oude tradities

Of ‘mijn’ rots ooit als heilig is vereerd, zal ik waarschijnlijk nooit weten. Het deel van Zweden waar ik woon, is nooit een onderdeel geweest van Sápmi. Maar ooit woonde ook hier een inheemse bevolking die in harmonie leefde met het land, net zoals in de rest van Europa en de wereld.

Volkeren die geen goden vereerden. Niet onze huidige God, maar ook niet de oude Goden zoals Odin, Thor en Freya. Maar die, net als de Sami, het land zelf vereerden. De bezieling en het goddelijke in zichzelf zagen en alles om hen heen.

Veel van hun gebruiken zijn (gedeeltelijk) bewaard gebleven, en daar kunnen we nog altijd veel van leren. Maar we hoeven deze gebruiken niet letterlijk over te nemen om zelf weer in verbinding te leven. Om de bezieling en het goddelijke te voelen en ervaren in de natuur om je heen.

Ik zal in mijn nieuwsbrieven vaker schrijven over de Sami en hun cultuur. Niet om je te vertellen ‘hoe’ je in verbinding met de natuur moet leven, maar juist om je te inspireren. En om je te laten zien dat dit overal mogelijk is, van hartje Antwerpen tot het puntje van Groningen. Van het platteland van Zweden tot de zinderende zon in Spanje.

Ik ga deze week verder ontdekken. Ik ga terug naar ‘mijn’ rots, neem een offer mee en steek mijn voelsprieten uit. Eens zien wat hij me te vertellen heeft!

Lieve lezer, als je deze week gaat wandelen of fietsen, kijk dan eens goed om je heen. Zie je een bijzondere rots, boom, beekje of heuvel? Neem dan eens de tijd om kennis te maken en je eigen voelsprieten uit te steken. En dan ben ik heel benieuwd wat je daar ervaart!

Lees hier het volgende verhaal