De diepe rust van Hop
Het bos in vuur en vlam
Het is hier in Zweden, volop herfst.
De ene dag hangen donkere regenwolken laag over de vallei, en wil je niets liever dan onder een dekentje kruipen met een kop thee.
De volgende dag barst het bos los in goud en koper als de zon elke berk en esdoorn in vuur en vlam zet. Dan moet je gewoon naar buiten om de herfst op te snuiven.
De herfst is altijd al mijn lievelingsseizoen geweest, maar hier geniet ik er nog meer van. Niet alleen door de adembenemend mooie natuur, maar ook door de wonderlijke mix van rust en spanning die je voelt.
Rust, omdat de natuur langzaam loslaat. Spanning, omdat de winter eraan komt, met kou en sneeuw die zich niet laten plannen.
Het hout moet opgestapeld, het dak gecontroleerd, de dieren voorbereid op wat gaat komen. Bomen die kunnen bezwijken onder een pak sneeuw moeten weg, en de paden rond huis worden klaargemaakt voor sneeuw en ijs.
Wanneer de winter hier valt, weet je nooit. Dat kan eind oktober zijn, maar ook pas eind december. Toch voel je vanaf begin oktober een oeroude drang om klaar te zijn. Niet alleen om te overleven, maar vooral om straks in alle rust naar binnen te kunnen keren.
Dus terwijl we buiten alles klaarmaken voor de winter, merk ik dat ik zelf ook steeds meer verlang naar rust. Naar avonden waarop het huis warm is, het werk buiten klaar is en ik met een kop kruidenthee en een goed boek op de bank plof.
Alleen lijkt mijn hoofd daar nog niet klaar voor te zijn.
Schakelen van de drukte van de herfst naar de stilte van de winter is nog best een kunst. Je moet vertragen, loslaten, ruimte maken en dat gaat echt niet altijd vanzelf.
Gelukkig weet de natuur precies wat we nodig hebben. Want nu de dagen korter worden, bungelen de hopbellen rijp en geurend aan hun ranken, klaar om ons een vriendelijk duwtje richting rust te geven.
Bondgenoot voor rust
Hop (Humulus lupulus) is een krachtige klimmer die zich met kleine haakjes omhoogwerkt langs alles wat houvast biedt. In de nazomer en herfst hangen de vrouwelijke planten vol lichtgroene hopbellen. Papierachtige kegeltjes, die bij aanraking een harsige, kruidige en licht bittere geur afgeven.
Tegenwoordig waarderen we Hop vooral om zijn kalmerende werking. De gele hars in de bloemen is rijk aan bitterstoffen zoals humulon en lupulon en werkt rustgevend, mild slaapbevorderend en ondersteunt de spijsvertering. Hop bevat bovendien fyto-oestrogenen die een rol spelen bij hormonale schommelingen. Een kop hopthee voor het slapengaan is voor veel vrouwen een uitkomst bij nachtelijke onrust of slapeloosheid.
Alleen al de geur van Hop werkt kalmerend, daarom kan een slaapkussentje met Hop wonderen doen voor een goede nachtrust. Hop wordt ook gebruikt bij kinderen vanaf zes jaar die door overprikkeling moeilijk in slaap komen. Het helpt het zenuwstelsel om de prikkels van de dag los te laten en dat maakt het makkelijker om in te slapen.
Hop in de volksgeneeskunde
Hop heeft al eeuwen geleden zijn plek veroverd in de huisapotheek. Een aftreksel van de bloemen hielp bij een opgejaagd hoofd, slapeloosheid, koorts of een maag die op tilt sloeg. Warme kompressen van Hop verzachtten pijn en ontstekingen.
In Noorwegen ging men in de zeventiende eeuw zo ver dat bij wet werd vastgelegd dat elke boerderij minstens één hopplant moest telen. Geen Hop betekende zelfs een boete. Zo onmisbaar werd Hop gevonden voor de huisapotheek!
Grenswachter
Naast zijn plaats in elk huishouden kreeg Hop ook een bijna mythische rol. Oude kruidkundigen zagen hem niet alleen als een kalmerend middel voor het lichaam, maar ook als wachter van de grens tussen onrust en vrede. De bellen verdwenen niet voor niets in slaapkussens en droomzakjes. Men geloofde dat hun bittere geur zorgen uit het hoofd dreef en een diepe, droomrijke slaap bracht.
Zodra de dagen korter werden en de eerste kou voelbaar was, werden ranken hop boven deuren en ramen gehangen. Ze hielden onrust buiten en schonken het huis de kalmte die nodig was om de winter veilig en vredig binnen te gaan.
Overgangsrituelen
Die beschermende kracht strekte zich zelfs uit tot voorbij het leven. In Noorwegen en andere delen van Scandinavië legde men Hopbloemen in kisten om de doden vrede te brengen. Een ziel die met Hop werd begraven, zou niet blijven rondwaren maar in stilte rust vinden.
Hop werd gezien als een krachtig kruid bij overgangsrituelen: bij geboorte en huwelijk voor voorspoed en bescherming, bij sterven om de overtocht zacht te maken.
Een beeld dat versterkt wordt door de manier waarop Hop groeit. Eerst schiet hij omhoog, om later zwaar van de hopbellen weer neer te hangen. Een plant die zowel stijgt als terugkeert. Zo symboliseert hij de reis tussen werelden, tussen leven en dood, tussen drukte en stilte, tussen buiten en binnen.
Van drukte naar stilte
Juist daarom past Hop zo goed bij deze tijd van het jaar. Terwijl we hout stapelen en paden klaarmaken voor sneeuw en ijs, is het ook tijd om Hop te oogsten, zodat hij ons kan helpen om de omslag te maken. Van de drukte van de herfst naar de stilte van de winter.
Hier in Zweden voel je die urgentie, de kou dwingt je om op tijd klaar te zijn. In Nederland en België is dat gevoel veel minder tastbaar. De winter is zachter geworden, en de noodzaak om voor de vorst alles te regelen ontbreekt. En juist daardoor vergeten we hoe belangrijk het is om innerlijk wel de overgang te maken.
Want rust ontstaat niet vanzelf. Het is net als een houtstapel. Je legt hem aan voordat de kou er is. Je kiest er bewust voor om af te remmen, taken af te ronden en niet alles mee te slepen de winter in. Je moet er bewust voor kiezen om te vertragen en los te laten.
Hop kan je daarbij ondersteunen. Hij kalmeert, helpt schakelen en maakt je hoofd stiller. Maar de echte overgang maak je zelf, door nu al ruimte te gaan scheppen voor rust en stilte. Niet wachten tot je uitgeput bent, maar door nu al te kiezen voor vertragen als voorbereiding op de donkere maanden.
Lieve lezer, als je de volgende keer door het bos wandelt, kijk dan eens naar de bladeren die loslaten en zacht naar beneden dwarrelen. Voel hoe bevrijdend het is om zelf ook ballast los te laten. Om niet twintig ballen in de lucht te houden, maar bewust te kiezen voor rust. Niet als luxe, maar als investering in jouw gezondheid. Zodat je deze winter tot rust kunt komen en je van het voorjaar de kracht weer hebt om te groeien en bloeien.
